حوالی سال ۲۰۰۳ میلادی همزمان با حمله‌ی ایالات متحده به کشور عراق، حزب بعث در این کشور سقوط کرد و صدام حسین، دستگیر و محاکمه و در نهایت اعدام گشت. پس از سقوط حزب بعث که مهم‌ترین مانع در مقابل پیاده‌روی اربعین بود و در طی سال‌های 1390، 1395، 1396 و 1397 هجری قمری، زائران این مسیر را به خاک و خون کشیده بود، پیاده‌روی اربعین به صورت علنی برگزار گشت و هر ساله به عظمت آن افزوده شد و از حدود ده سال پیش، حضور شیعیان کشور های دیگر به خصوص ایرانیان در این مراسم رواج یافت و این مراسم به محلی برای گردآمدن عاشقان اهل‌بیت (ع) از تمامی جهان تبدیل گشت.

با کمی جست‌وجو در می‌یابیم که توصیه به زیارت امام حسین (ع) در روز اربعین و با پای پیاده در روایات ائمه‌ی معصومین (ع) وجود ندارد؛ پس عامل پیدایش این مراسم، با این شور و عظمت از کجاست؟ البته باید به نکته هم توجه داشت که توصیه به زیارت امام حسین (ع) در کربلا به صورت عام و به صورت خاص در روز اربعین و همچنین توصیه به زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده، در روایات ما به کرات وجود دارد و سنت زیارت امام حسین (ع) از زمان ائمه (ع) تا به امروز حتی در دوران حکومت بنی امیه و بنی عباس با وجود خطرات بسیار، در میان شیعیان مداومت و استمرار داشته است؛ اما تلفیق این سه توصیه یعنی زیارت امام حسین (ع) در کربلا و زیارت در روز اربعین و زیارت با پای پیاده چگونه انجام شده است که نتیجه‌ی آن، امروز به مراسمی عظیم مبدل گشته تا حدی که غول‌های رسانه‌ای جهان از این گردهمایی پانزده تا بیست میلیونی به راحتی عبور می‌کنند تا مبادا صدای آزادی‌خواهی شیعه به نقاط دیگر جهان مخابره شود.

تا اواسط قرن هشتم هجری و فوت علامه‌ی حلی، حوزه‌ی شیعه در حله قرار داشت اما پس از فوت علامه و انتقال پیکر ایشان به نجف و دفن ایشان در جوار مرقد امیرالمومنین در نجف اشرف و همچنین حضور پسر علامه در نجف، به تدریج طلاب شیعه در حوزه‌ی حله به نجف منتقل شدند. با حضور طلاب شیعه در نجف و مداومت ایشان بر سنت زیارت امام حسین (ع) به خصوص در ایام مخصوص زیارتی از جمله اربعین، مسیر حرکت پیاده از نجف تا کربلا از کنار فرات شکل گرفت که بعدها به نام طریق العلماء شهرت یافت. گفته شده است که این سنت تا زمان شیخ انصاری بین علماء‌ رواج داشته است که پس از ایشان به فراموشی سپرده شد اما محدث نوری بار دیگر این سنت حسنه را زنده کرد. او چارپایانی را برای حمل بار کرایه می کرد و با پای پیاده با یاران و شاگردان خود به زیارت امام حسین (ع) می رفت. اما با ورود اتومبیل به عراق و تغییر در شیوه‌ی سفر، بار دیگر این سنت در حال فراموشی بود که با التزام و اصرار سید محمود حسینی شاهرودی که پس از درگذشت سید ابوالحسن اصفهانی زعامت دینی و علمی و مرجعیت حوزه‌های علمیهٔ تشیع را برعهده گرفته بود، زیارت امام حسین (ع) با پای پیاده در ایام زیارتی به خصوص اربعین در میان طلاب رواج یافت. پس از فوت ایشان یعنی حدود ۵۰ سال پیش، زیارت با پای پیاده توسط طلاب به همراهی اساتیدشان ادامه داشت و کم کم در میان غیر طلاب هم رواج یافت که با روی کار آمدن حزب بعث در عراق و مخالفت بعثی‌ها با دین و شریعت، زیارت اربعین با سختی‌های بسیاری همراه شد اما باز هم از سوی علماء، تدابیری در جهت حفظ این سنت اندیشیده شد؛ از جمله اینکه آیت‌الله محمدصادق صدر از مراجع نجف اشرف با صدور فتوایی پیاده‌روی اربعین را واجب اعلام کردند. تدبیر دیگر این بود که شیعیان به صورت گروه‌های کوچک، شبانه از مسیر فرات خودشان را به کربلا می‌رساندند و از خاموش شدن این نور جلوگیری می‌کردند. پس از سقوط حزب بعث هم با عنایات مراجع شیعه از جمله آیت‌الله سیدمحمدسعید حکیم و آیت‌الله سیستانی در عراق و مقام معظم رهبری در ایران، این حرکت استمرار و شدت یافت تا به امروز که پیاده‌روی اربعین به بزرگترین مراسم تمدنی شیعیان، مبدل گشته است.